In 2016 begon journalist en videomaker Peter Veenendaal met de website dudok.org: een verzameling korte artikelen met veel foto’s van alle ooit gebouwde werken van architect Willem Marinus Dudok (1884-1974). Een website die ik, als Dudokliefhebber, vaak bezocht. Enkele jaren later maakte ik kennis met Peter en sloot ik me aan bij de website als auteur, en schreef hiervoor enkele korte verhalen en artikeltjes.
De website werd goed bezocht en regelmatig waren er reacties van mensen die zich afvroegen waarom een bepaald gebouw niet op de website staat terwijl ze toch 100 procent zeker wisten dat het om een echte ‘Dudok’ gaat. Dat soort vragen leidden tot interessante correspondenties en soms tot mooie ontdekkingen, maar helaas nooit tot de vondst van een echte, onbekende ‘Dudok’. Ze riepen wel vragen bij ons op: Hoeveel navolging heeft Dudok eigenlijk gehad? Waar en door wie? Waarom deden ze het? Wat was hun band met de Hilversumse bouwmeester? Het was al bekend dat er ook in Vlaanderen en Engeland in de stijl van Dudok was gebouwd. Maar hoe zit dat in andere Europese landen? Of zelfs in andere delen van de wereld?
Cover van boek en flyer van de tentoonstelling die gebaseerd is op het boek.
Nieuwsgierig startten we een wereldwijde papieren, virtuele en echte speurtocht naar bouwwerken en hun architecten, onder het vaandel Inspired by Dudok. En we openden een gelijknamige rubriek op de website om onze resultaten te laten zien. We werden verrast door de enorme hoeveelheid navolgingen die we ontdekten en zo ontstond tijdens een van onze inspirerende koffierondjes het idee om deze in een boek te bundelen. Toen gingen we serieus hiermee aan de slag, deden gedurende twee jaar onderzoek naar de navolgingen, de architecten daarvan, en naar de achtergrond van de verspreiding van Dudoks vormentaal in de wereld.
En met behulp van het Dudok Architectuur Centrum en een crowdfundingcampagne via het platform Voordekunst konden we in januari 2024 uiteindelijk het eerste exemplaar van ons boek ‘Inspired by Dudok’ presenteren aan de Hilversumse wethouder van Cultureel Erfgoed.
Door ons onderzoek is duidelijk geworden dat Dudok in Nederland, maar ook ver daarbuiten meer navolging heeft gekregen dan eerdere publicaties doen vermoeden. En dat veel van die gebouwen én het verhaal daarachter zeer de moeite waard zijn. Het boek bevat vijftig van de mooiste en interessantste resultaten van onze speurtocht naar die gebouwen, Inspired by Dudok. Met dank aan Meta Pols voor de mooie en inspirerende opmaak van het boek.
Kortom, supertrots en blij met deze prestatie.
Het boek is in diverse boekhandels te koop, maar ook te bestellen via onze website, via deze link.
In het Dudok Architectuur Centrum is vanaf 20 januari 2024 de gelijknamige tentoonstelling te zien, die geheel gebaseerd is op ons boek. Het boek is ook hier te koop. Wegens groot succes is de tentoonstelling al verscheidene malen verlengd.
Bij de boekpresentatie en opening tentoonstelling in de Burgerzaal van het Raadhuis in Hilversum op 19 januari 2024.
Inrichting van de tentoonstelling in het Dudok Architectuur Centrum. Te zien t/m 30 maart 2025.
Bij architecten in Hilversum denk je toch vooral aan Willem Marinus Dudok, die het stedenbouwkundig aanzien van Hilversum voor een groot deel heeft bepaald. Maar voor particuliere opdrachten was men aangewezen op andere architecten, waarvan er velen de geschiedenisboekjes niet hebben gehaald. Eén van die ‘vergeten architecten’ is Marinus Breebaart (1913-1993). Hij was vooral een man van de praktijk die kon profiteren van de grote hoeveelheid en diversiteit aan bouwopgaven waar de naoorlogse periode om vroeg.
De Balk is een onregelmatig verschijnende publicatie met een keur aan onderwerpen zoals taal, vormgeving, reisverhalen en nog heel veel meer. De online editie is recentelijk opgeheven, maar reeds verschenen online nummers kun je op de website van De Balk terugvinden. Hier kun je ook de papieren versies bestellen. De Balk is een ‘desheroriënterende’ publicatie, aldus de ondertitel. En, wat mij betreft, op een positieve manier.
Hilversums beroemde stadsarchitect Dudok heeft heel wat navolging gekregen. We zien niet alleen bouwwerken in zijn stijl in Nederland, maar ook in België, Duitsland, Groot-Brittannië en zelfs in Australië. De Verenigde Staten ontbreken in dit rijtje. Dat is opmerkelijk omdat Dudok in het najaar van 1953 drie maanden lang dwars door Amerika reisde om lezingen te geven over architectuur en stedenbouw. Deze lezingenreis trok enorm veel belangstelling en droeg ertoe bij dat hij in 1955 als eerste en tot nu toe enige Nederlander werd onderscheiden met de AIA Gold Medal, de hoogste onderscheiding van het American Institute of Architects (AIA), de Amerikaanse architectenvereniging.
Dit verhaal van Dudok in Amerika verscheen tegelijkertijd op de geweldige website dudok.org.
Op 19 september 1953 vertrok architect Willem Marinus Dudok (1884-1974) op bijna zeventigjarige leeftijd voor het eerst naar Amerika, waar hij een rondreis van bijna drie maanden maakte langs meer dan dertig universiteiten in het oosten en midden van de Verenigde Staten. Doel was het geven van lezingen over architectuur en stedenbouw. Hij werd daartoe uitgenodigd door het American Institute of Architects (AIA). Anderhalf jaar later werd hij als eerste en tot nu toe enige Nederlander geëerd met de AIA Gold Medal, een prestigieuze onderscheiding voor vooraanstaande architecten. Het artikel is een bewerkte versie van mijn scriptie voor de master Architectuurhistorie en Monumentenzorg aan de Universiteit Utrecht en verscheen in december 2019 in het Bulletin KNOB.
In Rotterdam debatteren voor- en tegenstanders over Feyenoord City, een (her)ontwikkelingsproject op Rotterdam-Zuid dat voor een belangrijk deel wordt aangejaagd door een nieuw te bouwen stadion. Een ‘iconisch’ stadion, goed voor 63.000 plaatsen, dat rekening houdt met de ‘kenmerkende sfeerbepalende elementen van De Kuip’, aldus de website van Feyenoord City. Wat tegenstanders vooral tegen de borst stuit, is als gesproken wordt over een ‘Nieuwe Kuip’. Want De Kuip is uniek, zo betogen zij. En dat is niet alleen pure voetbalemotie, zo blijkt uit nader onderzoek naar dit stadion.
Het oude raadhuis in Hilversum werd in 1881 ontworpen door de toenmalige gemeente-architect Johannes Rietbergen (1836-1896). In 1931 verloor het raadhuis zijn functie toen de gemeente het nieuwe, en al gauw wereldberoemde raadhuis van W.M. Dudok (1884-1974) in gebruik nam. Wie in de voormalig raadzaal van dit oude raadhuis omhoog kijkt, ziet enkele negentiende-eeuwse plafondschilderingen. Tot nu toe werd aangenomen dat deze schilderingen zijn gemaakt door de Hilversumse kunstschilder Antonius Brouwer (1827-1908), die onder andere de kruiswegstaties in de Vituskerk aan de Emmastraat vervaardigde. Nieuw onderzoek naar de historische inrichting van de raadzaal brengt echter een andere maker aan het licht.
In de vijftiende eeuw maakten steden, waaronder Leiden, gebruik van de verkoop van lijfrenten om in korte tijd een grote som geld binnen te halen. Dit leidde al in de veertiende eeuw bij bepaalde steden tot financiële problemen, zodat men zich van het financiële risico bewust moet zijn geweest. Ook kerkelijke instellingen verkochten lijfrenten, vooral om de bouw van een kerk te kunnen financieren. De Pieterskerk in Leiden haalde begin vijftiende eeuw 20-40% van de totale inkomsten uit de lijfrenteverkoop. De (schulden vanwege de) lijfrente-uitkeringen liepen behoorlijk op, waardoor de Pieterskerk aan het eind van de twintiger jaren van de vijftiende eeuw te maken kreeg met financiële problemen. Het artikel gaat in op de organisatie rondom de lijfrente-verkoop bij steden, een aantal kerkelijke instellingen en de Pieterskerk in Leiden. Aannemelijk wordt gemaakt dat de verkoop van lijfrenten door de Pieterskerk werd gedaan om specifieke bouwcampagnes te financieren.
